Bạn đang sở hữu những chiếc răng sứ đẹp nhưng không may gặp phải tình huống “dở khóc dở cười” khi răng sứ bị vỡ? Chắc hẳn bạn đang rất hoang mang và không biết phải làm sao để khắc phục tình trạng này đúng không? Răng sứ bị vỡ không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, chức năng ăn nhai mà còn có thể gây đau nhức hoặc tổn thương đến răng thật bên trong. Đừng lo lắng quá nhé! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu nguyên nhân vì sao răng sứ lại bị vỡ, cách xử lý kịp thời và quan trọng hơn là những bí quyết để phòng tránh tình trạng này xảy ra nhé!
Răng sứ bị vỡ: Những mức độ phổ biến
Răng sứ có thể bị vỡ với nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng, tùy thuộc vào lực tác động và loại vật liệu sứ.
- Vỡ mẻ nhẹ: Chỉ sứt một phần nhỏ ở rìa cắn hoặc bề mặt răng sứ. Thường không gây đau nhức nhưng ảnh hưởng đến thẩm mỹ và có thể gây cộm, vướng víu.
- Vỡ một phần lớn: Răng sứ bị vỡ một mảng lớn, có thể lộ ra phần cùi răng thật hoặc lõi kim loại bên trong (đối với răng sứ kim loại). Gây mất thẩm mỹ nghiêm trọng, có thể gây ê buốt, khó chịu khi ăn nhai.
- Vỡ hoàn toàn hoặc sút ra khỏi cùi răng: Mão răng sứ bị vỡ nát hoặc bật hoàn toàn ra khỏi cùi răng. Đây là trường hợp nghiêm trọng nhất, răng thật có thể bị tổn thương hoặc lộ hoàn toàn, gây đau nhức và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng ăn nhai.

Nguyên nhân khiến răng sứ bị vỡ
Mặc dù răng sứ được thiết kế để bền chắc, nhưng vẫn có những nguyên nhân khiến chúng bị tổn thương. Hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp bạn phòng tránh hiệu quả.

1. Do lực tác động mạnh từ bên ngoài
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng vỡ răng sứ.
- Tai nạn, chấn thương: Va đập mạnh, té ngã, hoặc chấn thương trong sinh hoạt, chơi thể thao… có thể làm răng sứ bị vỡ, sứt mẻ.
- Ăn nhai sai cách: Cắn những vật quá cứng như đá lạnh, xương cứng, kẹo cứng, cắn đinh, mở nắp chai bằng răng… Những thói quen này tạo ra lực tác động vượt quá giới hạn chịu đựng của răng sứ, khiến chúng bị nứt hoặc vỡ.
- Nghiến răng khi ngủ (Bruxism): Thói quen nghiến răng vô thức vào ban đêm tạo ra lực siết và nghiến rất lớn lên răng. Lực này có thể gấp nhiều lần lực ăn nhai thông thường, khiến răng sứ bị mòn, nứt vỡ theo thời gian, đặc biệt là với răng toàn sứ có độ cứng cao nhưng giòn.

2. Do chất lượng răng sứ không đảm bảo
Không phải răng sứ nào cũng có độ bền như nhau.
- Vật liệu kém chất lượng: Răng sứ được chế tác từ vật liệu không rõ nguồn gốc, pha tạp, hoặc không đạt tiêu chuẩn có thể có cấu trúc không đồng nhất, dễ bị giòn và vỡ hơn.
- Quá trình chế tác sai kỹ thuật:
- Nung sứ không đúng nhiệt độ: Nếu quá trình nung sứ không đạt chuẩn, mão sứ có thể bị xốp, giòn, dễ vỡ khi ăn nhai.
- Thiết kế không tối ưu: Răng sứ quá mỏng ở một số vị trí chịu lực, hoặc hình dáng không phù hợp với khớp cắn cũng dễ gây vỡ.
- Lựa chọn loại răng sứ không phù hợp:
- Sử dụng răng sứ thẩm mỹ có độ cứng thấp (ví dụ một số dòng Emax có độ trong mờ cao nhưng cứng không bằng Zirconia) cho răng hàm chịu lực ăn nhai lớn. Mặc dù Emax vẫn rất bền, nhưng nếu so sánh với Zirconia siêu cứng thì khả năng chịu lực của Emax thấp hơn.
- Răng sứ kim loại có lớp sứ bên ngoài dễ bị bong, mẻ hơn răng toàn sứ nếu có tác động mạnh.
3. Do kỹ thuật thực hiện của bác sĩ nha khoa
Đây là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến độ bền và tuổi thọ của răng sứ.
- Mài cùi răng sai tỷ lệ:
- Mài quá ít: Khi cùi răng không được mài đủ tỷ lệ, mão sứ sẽ dày hơn bình thường hoặc không khít sát. Khi gắn lên, răng sứ có thể bị cộm, gây kênh khớp cắn và tạo áp lực không đều lên răng sứ khi ăn nhai, dẫn đến nứt, vỡ.
- Mài quá nhiều: Mặc dù ít gây vỡ, nhưng mài quá nhiều có thể làm yếu cùi răng thật, ảnh hưởng đến khả năng nâng đỡ của răng.
- Gắn răng sứ không khít sát: Nếu mão sứ không ôm sát hoàn hảo vào cùi răng, tạo ra khe hở, không chỉ gây hôi miệng, sâu răng mà còn làm giảm khả năng phân tán lực ăn nhai, khiến răng sứ dễ bị nứt, vỡ khi chịu lực.
- Điều chỉnh khớp cắn sai lệch: Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng. Nếu khớp cắn không được điều chỉnh chuẩn xác, răng sứ có thể bị chịu lực quá tải ở một điểm cụ thể khi ăn nhai, dẫn đến tình trạng nứt, vỡ sớm.
4. Do tình trạng răng miệng ban đầu hoặc bệnh lý
- Răng thật bị yếu: Nếu cùi răng thật bị sâu lớn, viêm tủy, hoặc đã điều trị tủy nhiều lần và trở nên quá yếu, nó có thể không đủ khả năng nâng đỡ mão sứ, dẫn đến mão sứ bị vỡ hoặc sút ra.
- Bệnh lý viêm nha chu: Tình trạng viêm nha chu nặng khiến xương ổ răng và nướu bị tiêu đi, làm răng thật lung lay. Khi chân răng không còn vững chắc, răng sứ cũng khó mà bền lâu.
Răng sứ bị vỡ phải làm sao? Cách xử lý kịp thời
Khi răng sứ bị vỡ, điều quan trọng nhất là bạn cần giữ bình tĩnh và thực hiện các bước sau:
1. Đánh giá mức độ vỡ và thu thập mảnh vỡ (nếu có)
- Kiểm tra vết vỡ: Xem răng sứ bị vỡ ở mức độ nào (mẻ nhẹ, vỡ lớn, hay vỡ hoàn toàn).
- Thu thập mảnh vỡ: Nếu có mảnh vỡ, hãy cố gắng giữ lại cẩn thận (nếu an toàn và không nuốt phải). Mảnh vỡ có thể hữu ích cho nha sĩ trong việc đánh giá và đưa ra phương án khắc phục.
2. Sơ cứu ban đầu và giảm thiểu khó chịu
- Giữ vệ sinh: Súc miệng nhẹ nhàng bằng nước muối ấm để làm sạch khoang miệng và loại bỏ các mảnh vụn thức ăn.
- Giảm đau (nếu có): Nếu cảm thấy đau nhức, ê buốt, bạn có thể dùng thuốc giảm đau không kê đơn như Paracetamol hoặc Ibuprofen theo hướng dẫn sử dụng.
- Bảo vệ lưỡi, má: Nếu cạnh răng sứ bị sắc nhọn gây cọ xát vào lưỡi hoặc má, bạn có thể tạm thời dùng một miếng sáp nha khoa hoặc kẹo cao su không đường đã làm mềm để che phủ phần sắc nhọn đó.
- Tránh ăn nhai bên răng bị vỡ: Hạn chế nhai thức ăn ở bên răng bị vỡ để tránh làm tình trạng nặng hơn hoặc gây tổn thương thêm.
3. Liên hệ ngay với nha sĩ
- Không tự ý khắc phục tại nhà: Tuyệt đối không tự ý dùng keo dán hoặc bất kỳ vật liệu nào khác để dán lại răng sứ. Việc này có thể gây hại cho răng thật và khó khăn hơn cho việc điều trị của bác sĩ.
- Đặt lịch hẹn khẩn cấp: Hãy liên hệ ngay với nha khoa bạn đã thực hiện bọc sứ hoặc một nha khoa uy tín gần nhất để được thăm khám và xử lý kịp thời. Càng để lâu, tình trạng có thể càng nghiêm trọng hơn (sâu răng, viêm tủy do lộ ngà, ê buốt kéo dài…).
4. Các phương án khắc phục của nha sĩ
Sau khi thăm khám, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng răng sứ bị vỡ và đưa ra phương án phù hợp:
- Trám lại răng sứ (áp dụng cho vỡ mẻ nhẹ):
- Khi nào: Chỉ áp dụng cho các trường hợp răng sứ bị mẻ rất nhỏ, không ảnh hưởng đến cấu trúc chính của mão sứ và không lộ cùi răng thật.
- Cách thực hiện: Bác sĩ sẽ dùng vật liệu composite nha khoa (cùng loại vật liệu dùng để trám răng) để trám lại phần sứ bị mẻ. Ưu điểm là nhanh chóng, chi phí thấp, nhưng nhược điểm là độ bền của vật liệu trám có thể không bằng sứ gốc và màu sắc có thể không hoàn toàn trùng khớp.
- Mài chỉnh và đánh bóng (áp dụng cho sứt nhẹ):
- Khi nào: Chỉ áp dụng cho trường hợp răng sứ bị sứt một chút ở rìa mà không ảnh hưởng thẩm mỹ hoặc chức năng.
- Cách thực hiện: Bác sĩ sẽ mài bớt phần sắc nhọn và đánh bóng lại bề mặt răng sứ.
- Làm lại răng sứ mới (áp dụng cho vỡ lớn, vỡ hoàn toàn, hoặc sút mão sứ):
- Khi nào: Đây là giải pháp phổ biến nhất và triệt để nếu răng sứ bị vỡ lớn, không thể trám được, hoặc răng sứ bị sút hoàn toàn khỏi cùi răng, hoặc khi răng sứ đã cũ và cần thay thế.
- Cách thực hiện:
- Bác sĩ sẽ tháo bỏ hoàn toàn mão răng sứ cũ (nếu còn).
- Kiểm tra tình trạng cùi răng thật bên trong, điều trị các vấn đề phát sinh (sâu răng, viêm tủy) nếu có.
- Tiến hành lấy dấu lại và chế tác mão răng sứ mới.
- Gắn mão răng sứ mới lên cùi răng.
- Lợi ích: Đảm bảo phục hình thẩm mỹ và chức năng ăn nhai tối ưu, bền vững hơn.
Cách phòng tránh răng sứ bị vỡ hiệu quả
“Phòng bệnh hơn chữa bệnh” là nguyên tắc vàng. Để tránh tình huống “răng sứ bị vỡ phải làm sao”, bạn hãy ghi nhớ những điều sau:
1. Lựa chọn loại răng sứ phù hợp và chất lượng
- Tư vấn kỹ lưỡng: Ngay từ đầu, hãy lắng nghe tư vấn của bác sĩ về loại răng sứ phù hợp nhất với vị trí răng (răng cửa hay răng hàm), thói quen ăn nhai và ngân sách của bạn.
- Ưu tiên răng toàn sứ cho răng hàm: Đối với các răng hàm chịu lực ăn nhai lớn, nên ưu tiên các dòng răng toàn sứ Zirconia có độ cứng và khả năng chịu lực vượt trội (ví dụ Cercon, Lava Plus, Nacera Pearl).
- Vật liệu chính hãng: Đảm bảo nha khoa sử dụng vật liệu sứ chính hãng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và có thẻ bảo hành.
2. Chọn nha khoa uy tín và bác sĩ tay nghề cao
- Quan trọng hàng đầu: Đây là yếu tố then chốt để đảm bảo răng sứ được chế tác và lắp đặt chuẩn xác, bền chắc.
- Bác sĩ giỏi: Bác sĩ có kinh nghiệm sẽ mài răng đúng tỷ lệ, lấy dấu chuẩn, đặc biệt là điều chỉnh khớp cắn cân đối, loại bỏ các điểm chạm sớm gây quá tải lực lên răng sứ.
- Công nghệ hiện đại: Nha khoa có hệ thống CAD/CAM sẽ giúp chế tác răng sứ chính xác, khít sát hơn, giảm nguy cơ vỡ do chế tác sai.
3. Thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt
- Tránh thức ăn quá cứng/dai: Hạn chế cắn xé các loại thực phẩm quá cứng (đá, xương), quá dai (kẹo dẻo, sụn). Hãy dùng kìm cắt hoặc dao để chia nhỏ thức ăn.
- Bỏ các thói quen xấu: Tuyệt đối không dùng răng sứ để cắn vật cứng (mở nắp chai, cắn bút, xé bao bì…).
- Kiểm soát nghiến răng: Nếu bạn có thói quen nghiến răng khi ngủ, hãy trao đổi với bác sĩ. Bác sĩ có thể chỉ định bạn đeo máng chống nghiến ban đêm để bảo vệ răng sứ khỏi bị mòn, vỡ.
4. Chăm sóc răng miệng đúng cách và khám định kỳ
- Vệ sinh kỹ lưỡng: Chải răng 2-3 lần/ngày bằng bàn chải lông mềm, dùng chỉ nha khoa và nước súc miệng để làm sạch mảng bám và thức ăn thừa. Điều này giúp bảo vệ răng thật bên trong và nướu, duy trì sức khỏe tổng thể của phục hình.
- Khám răng định kỳ: Thăm khám nha sĩ 6 tháng/lần để kiểm tra tình trạng răng sứ, khớp cắn, và sức khỏe răng miệng tổng thể. Bác sĩ có thể phát hiện sớm các vấn đề nhỏ (như điểm chạm cộm, nứt li ti…) và xử lý kịp thời trước khi chúng phát triển thành vỡ lớn.
Ví dụ thực tế:
Chị Linh, một khách hàng của tôi, đã bọc 2 răng cửa bằng sứ Zirconia cách đây 3 năm. Mọi thứ đều ổn cho đến khi chị ăn phải một viên đá cứng trong kem. Răng sứ bị mẻ một góc nhỏ ở rìa cắn. Chị Linh rất lo lắng và đã gọi điện cho nha khoa ngay lập tức. Sau khi đến khám, bác sĩ nhận định vết mẻ nhỏ, không ảnh hưởng đến cùi răng bên trong. Bác sĩ đã trám lại bằng vật liệu composite có màu sắc tương đồng, và sau đó mài chỉnh, đánh bóng nhẹ nhàng. Chỉ sau một buổi, chiếc răng của chị Linh đã trở lại như cũ, không còn cộm vướng hay mất thẩm mỹ. Bác sĩ cũng dặn chị Linh cần cẩn thận hơn với thức ăn cứng và cân nhắc đeo máng chống nghiến vì chị có dấu hiệu nghiến răng nhẹ.
Qua trường hợp của chị Linh, bạn có thể thấy rằng dù răng sứ có bền đến đâu, vẫn có thể gặp sự cố. Quan trọng là bạn cần biết cách xử lý kịp thời và tuân thủ các biện tắc phòng tránh để bảo vệ “nụ cười kim cương” của mình nhé!